Cada ano, nun pobo sito a poucos quilómetros da ciudade de Porto (Portugal) chamado Sobrado, pertencente ao concello de Valongo, celébrase o día de San Joao. Trátase dunha festa de increíbles dimensións que promulga e rememora a loita que mantiveron os cristianos do lugar (representados polos “Bugios”) contra os moros (os “Mourisqueiros”); una disputa por recuperar a imaxe roubada e supostamente milagreiraa de San Joao. Esta festa recibe o nome de “A Bugiada”.

A narrativa que evoca este acto festivo vai correndo de boca en boca e de xeración en xeración, xa que non hai documentos escritos ao respecto. Os Bugios (que se atopan por centenas dada a alta participación) van todos enmascarados e vestidos con chamativas prendas, e adornados con sombreiros ao puro estilo “mosqueteiro” e repletos de cintas de cores, ademáis non falta no atuendo as castañolas, rabos de raposo, cascabeis, medias de cores, etc. Estos Bugios, tras unha primeira loita son vencidos polos seus adversarios os Mourisqueiros, que aínda que, en mucho menor número, trátase de rapaces novos e aplomados, representados polos homes solteiros do lugar; éstos no levan máscara e lucen unhas barretinas multicolor na cabeza, cheas de espellos e portando espadas aparecen desfilando a un ritmo marcial e verdadeiramente esgotador. Os Mourisqueiros acaban vencendo na contienda xa que recorren á axuda de unha enorme  e tebrosa serpe.

Entre os diferentes desfiles e contiendas destos grupos protagonistas teñen lugar diversos “ritualis” e representacións ao largo do pobo: a labranza na praza, a danza do zapateiro e as suas disputas por unha “moza”, e outros sketches de crítica social, todos e cada un deles cargados dunha chamativa singularidade.

Nunha terra que viveu antes da agricultura, pero que xa se industrializou, esta festividade mostra cada ano un maior vigor e capacidade de convocatoria, non dando sinais de desmoronarse a corto prazo. Nos derradeiros anos sobrepasa o millar o número de “actores” directos e indirectos que participan, e a comunidade local conseguiu evita-la “domesticación” dun acontecimento cíclico marcado polo lado subversivo, lúdico, relixioso e “excesivo” en todo o su contexto.

No dubidaríamos en recomendar a cualquera a experiencia de vivir en primeira persoa esta festa, alo menos unha vez, xa que ofrece unha desmesurada mistura de orixinalidade, colorido, descontrol, crenzas, diversión, relixiosidad, etc., e todo isto concentrado nun longo e intenso día que resulta esgotador si pretendes non perderte nin un detalliño de todo o que alí acontece.

Tradición portuguesa en estado puro.

¿Queres ver un resumo desta fantástica fiesta? Pois mira este video…

Fotos: © Fernando Berani.